Wszyscy pamiętamy szumne zapowiedzi o komputeryzacji wymiaru sprawiedliwości E wokanda, E sądu itp., niestety w tym procesie w znacznej części pominięto kuratorską służbę sądową.
W większości sądów w Polsce kuratorzy posiadają albo osobiste komputery albo komputery stacjonarne w pokojach, lecz sprzęt ten służy głównie jako maszyna do pisania i ewentualnie jako kontrolka elektroniczna do sprawdzenia ilości spraw w programach typu (Kurator Currenda lub kurator Zeto Świdnica itp.).
Obecny poziom skomputeryzowania sieci informacyjnej daje o wiele większe możliwości, które niestety nie są wykorzystywane przez kuratorów.
Powinny zostać wprowadzone działania zmierzające do wykorzystania poczty wewnętrznej przy pomocy Outlooka oraz wewnętrznego Internetu (Intranetu) do prowadzenia korespondencji np. do odpowiedzi na różnego rodzaju zapytania kierowane do kuratorów od Sądu, Sędziów, kuratorów okręgowych itp. (np. zapytanie o ilość wykonanych godzin przed posiedzeniem, odpowiedź na zapytania statystyczne itp.).
Wprowadzić dostępy do kontrolek wydziałowych oraz bazy przepisów np. Lex. Dostępy te powinny być ograniczone do funkcji podglądu. Na pewno wymagałoby to przeszkolenia kuratorów z zakresu obsługi programów, lecz przy wsparciu informatyka szkolenie takie może przeprowadzić średniozaawansowany użytkownik, który pracuje z programem, na co dzień (np. pracownik sekretariatu lub kierownik).
Istniejącą strukturę można wykorzystać także do innych celów, metodologia zobowiązuje kuratora do zapoznania się z wcześniej prowadzonymi dozorami.
Obecnie programy stworzone do obsługi kuratorów zapewniają możliwość zapisywania tworzonych w sprawie dokumentów (sprawozdań wstępnych, kart czynności, sprawozdań okresowych itp.), lecz wymaga to przeszkolenia kuratorów oraz swobodnego dostępu do komputera (a nie 1 komputer na 4-5 osób w pokoju) a w przypadku, gdy Sąd nie dysponuje takimi programami można wykorzystać w tym celu serwer. W sytuacji, gdy wszyscy kuratorzy są podpięci do serwera przy wykorzystaniu Samby przy serwerze linuksowym w oparciu o protokół NFS lub przy serwerach Windows przy pomocy File Sharing w oparciu o intranet istnieje możliwość stworzenia bazy danych ( na podstawie katalogów, podkatalogów, plików i wyszukiwarki), w której kuratorzy mogliby zapisać sprawozdania wstępne, sprawozdania okresowe pisane na zlecenie sądu, wywiady środowiskowe, sprawozdania końcowe i ewentualnie karty czynności) dotyczące skazanych. Kurator, który otrzyma nową sprawę nie musiałby ściągać starych akt sprawy, żeby zapoznać się z wcześniejszym dozorem, ani nie musiałby czekać, aż przyjdzie na dyżur kurator, który wcześniej prowadził dozór. Po wejściu na serwer kurator ma bazę danych, gdzie przy pomocy wyszukiwarki znajduje skazanego i jego wcześniejsze sprawy, a w katalogach ma wszystkie wcześniejsze sprawozdania.
W zależności od bazy technicznej, jaką dysponuje sąd dane te mogą być przechowywane na oddzielnym serwerze z siecią wewnętrzną (intranetem), gdzie za pomocą logowania każdy użytkownik ma określony poziom dostępu oraz hasło, lub na serwerze podłączonym do Internetu, gdzie zewnętrzny dostęp do Internetu trzeba by zabezpieczyć przy pomocy protokołu https.
Kolejne zmiany, które byłyby przydatne w pracy kuratora, lecz mogłyby wymagać zmian w przepisach, jest uzyskanie dostępu do zewnętrznych baz danych. Dostęp do bazy danych Centralnego Biura Adresowego, bazy adresowej UM i UG na terenie działania Sądu Rejonowego pozwoliłyby na ograniczenia ilości wysyłanej korespondencji oraz przyśpieszyłyby postępowanie wykonawcze w związku z szybszym dostępem do informacji oraz skróciłoby czas potrzebny do ustalenia miejsca zamieszkania. Dostęp do krajowego rejestru skazanych przyśpieszyłby postępowanie wykonawcze, kurator miałby szybszy dostęp do informacji o karalności skazanego.
Dostęp do bazy danych osób pozbawionych wolności (tak jak w AŚ) pozwoli na uniknięcie poszukania skazanego, który przebywa w zakładzie karnym i jest przenoszony z zakładu do zakładu i obdzwanianie placówek.
Dostęp do bazy policji w zakresie interwencji pod wskazanym adresem. Dostęp do bazy danych prokuratury w celu sprawdzenia czy w stosunku do skazanych nie toczy się nowe postępowanie. Zmiana ta pozwoliła by na szybszy dostęp do informacji o tym, że w stosunku do skazanego toczy się nowe postępowanie, a w przypadku nowych spraw, wywiadów środowiskowych i innych czynności wykonywanych w terenie mogłoby wpłynąć na poprawę bezpieczeństwa. Kurator w przypadku nowej sprawy mógłby stwierdzić czy w systemie były interwencje dotyczące skazanego, czego dotyczyły, czy skazany prezentował postawę agresywną czy był pod wpływem alkoholu lub narkotyków i na tej podstawie można by stwierdzić czy pierwszy kontakt z taką osobą może stanowić dla kuratora zagrożenie.
Dostępy do baz danych powinny być ograniczone tylko do możliwości przeglądania. W przypadku naruszenia bazy danych na obecnym etapie komputeryzacji możliwe jest ustalenie, kto wchodził do takiej bazy danych, jakie dane przeglądał, w jakich godzinach. Pozwala to na ochronę danych oraz wyciągnięcie konsekwencji w stosunku do osoby, która dokona nieuprawnionego wejścia do bazy danych lub w przypadku kuratora będzie sprawdzać informację o osobie, która nie znajduje się pod opieką kuratora.
Wszystkie proponowane zmiany są kwestią przyszłości, gdyż wymagają udostępnienia kuratorom dostępu do Internetu o dobrej szybkości łącza, zmian w prawie i zmiany podejścia jednostek, z bazy których mielibyśmy korzystać, lecz w znaczącym stopniu ograniczyłoby to ilość wysyłanej korespondencji, zużywanego papieru i to zarówno ze strony Sądu jak i instytucji odpowiadających na pisma co wiązałoby się z oszczędnościami . Po wprowadzaniu tego typu zmian mamy szansę, żeby komputeryzacja Kurateli Sądowej wkroczyła w XXI wiek.
Mikliński Michał
Kurator Specjalista
SR w Słupsku