Od kilku lat w polskim prawie dokonywane są zmiany mające umożliwić wprowadzenie korzystniejszej społecznie formy karania jaką jest dozór elektroniczny. Aktualny stan prawny reguluje Ustawa z dnia 7 września 2007r. o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (do pobrania tutaj) oraz uszczegóławiające ją rozporządzenia. Realizacja założeń ustawy wymagała podjęcia działań mających na celu m.in. stworzenie technicznych możliwości wykonania kary. Do środków technicznych zaliczone zostały m.in.: nadajnik, elektroniczne urządzenie rejestrujące oraz centrala monitorowania. Zadaniem centrali monitorowania, będzie: rejestrowanie, gromadzenie, odtwarzanie, przechowywanie, zabezpieczanie i przekazywanie uprawnionym organom informacji dot. przestrzegania przez skazanego nałożonych na niego przez sąd penitencjarny obowiązków.

Dnia 31.07.2009r. uczestniczyłem w jednym ze spotkań mających na celu odbiór aplikacji – systemu informatycznego obsługującego centralę monitorowania. Na podstawie „pierwszego kontaktu” z systemem można stwierdzić, iż tworzony SDE (system dozoru elektronicznego) jest bardzo elastycznym i rozwojowym narzędziem, którego obsługa nie powinna sprawić (po niewielkim przeszkoleniu) nikomu problemów. Exigo (tak właśnie nazywa się ten SDE) zakłada scentralizowane zarządzanie treścią, jest to niewątpliwie wyjątkowym rozwiązaniem w porównaniu funkcjonującymi w sądach narzędziami do ewidencji i kontroli pracy. Dostęp do danych zawartych w SDE będzie możliwy na różnym poziomie uprawnień. Hierarchia przydziału uprawnień związana będzie z podziałem na sądy apelacyjne, okręgowe, rejonowe, zespoły kuratorskie.
System będzie wdrażany we wrześniu 2009r. na terenie apelacji Warszawskiej w związku z czym w ostatnim czasie odbywały się szkolenia kuratorów oraz sędziów, którzy będą zajmowali się tą nową formą kary w pierwszej kolejności. Dla wstępnego poznania aplikacji ważne jest pojęcie, UPD czyli Upoważnionego Podmiotu Dozorującego. Będzie to jednostka zajmująca się instalacją sprzętu monitorującego oraz kontrolą jego właściwego działania, a co najważniejsze kontrolą wykonywania przez skazanego nałożonych na niego obowiązków związanych z odbywaniem kary pozbawienia wolności lub dodatkowych obowiązków nałożonych przez Sąd. Informacje dotyczące przekroczeń skazanego będą zamieszczane w systemie informatycznym Exigo i dostępne dla sędziów oraz kuratora sprawującego dozór. Kurator będzie miał możliwość umieszczania w systemie notatek-sprawozdań dotyczących zachowania skazanego oraz zaznaczania w systemie udzielenia skazanemu prawa do oddalenia się z miejsca zamieszkania na okres do 7 dni (o takim oddaleniu kurator będzie musiał bezzwłocznie poinformować sędziego penitencjarnego, gdyż będzie wymagało ono zatwierdzenia). Kurator w przypadkach nie cierpiących zwłoki
wyrażał będzie zgodę na usunięcie elektronicznego urządzenia rejestrującego ze względu na przesłanki osobiste oraz zdrowotne dot. skazanego (taka decyzja kuratora będzie musiała zostać niezwłocznie zatwierdzona przez sędziego penitencjarnego). Ustawa przewiduje obligatoryjne nałożenie dozoru wobec osób odbywających karę w omawianej formie oraz faktyczne sprawowanie kontroli nad skazanym przez kuratora oraz UPD. Sąd miałby być informowany przez kuratora o zachowaniu skazanego co najmniej raz w miesiącu.
Z informacji przekazanych przez osoby wdrażające system wynika, iż w każdym zespole kuratorskim miałyby zostać wyznaczone osoby, które posiadałyby upoważnienie do wglądu i dokonywania zmian w SDE. Upoważnieniami będą: numer pin oraz imienna karta elektroniczna.
Czekamy z niecierpliwością na opinie i uwagi sędziów oraz kuratorów, którzy w pierwszej kolejności zarówno będą zajmowali się użytkowaniem systemu jak i realizowali będą założenia ustawy o dozorze elektronicznym. Zapraszamy do podzielenia się uwagami na naszym forum.