W 2000 roku zainaugurowało swoją działalność Wielkopolskie Stowarzyszenie Kuratorów Sądowych, organizując konferencję w Płotkach koło Piły. Już wówczas zarysowała się chęć tworzenia merytorycznej reprezentacji środowiska kuratorskiego, początkowo tylko kuratorów dla osób dorosłych. Reprezentacji, podejmującej inicjatywy na rzecz grupy zawodowej, przyczyniającej się istotnie do powstania Ustawy o kuratorach sądowych, ale przede wszystkim, koncentrującej wysiłki na nawiązywaniu kontaktów i stworzeniu platformy intelektualnej umożliwiającej wymianę doświadczeń zawodowych, pomiędzy kuratorami z różnych części kraju.

Od samego początku inicjatywie powstania Stowarzyszenia w przedstawionej formule, patronowały środowiska naukowe. Wystąpienia prof. Stępniaka i prof. Dykcika podczas pierwszej konferencji, stanowiły istotny głos w dyskusji nad kształtem kurateli sądowej w Polsce. Po uchwaleniu Ustawy o kuratorach sądowych i jej pełnym wprowadzeniu w 2003 roku, aktywność Stowarzyszenia ukierunkowała się na nawiązywanie kontaktów z kuratorami z innych krajów. Konsekwencją nowej strategii, motywowanej potrzebą zapoznania się z funkcjonowaniem kurateli w innych krajach, były wizyty przedstawicieli Stowarzyszenia w Danii, Niemczech i w Wielkiej Brytanii. Bezpośrednim efektem nawiązanych kontaktów był odbywający się w dniach 18-20 maja 2005 r. w Unieściu k. Mielna, II Międzynarodowy Kongres Kuratorów Sądowych.

Wystąpienia zainaugurował Prezes Stowarzyszenia Piotr Burczyk, witając wszystkich uczestników, życząc owocnych obrad i przedstawiając szczegółowy plan wystąpień. W imieniu Ministerstwa Sprawiedliwości wystąpiła sędzia Urszula Wieczorek, sprawująca z ramienia Ministerstwa nadzór nad funkcjonowaniem kurateli w Polsce. W/w przedstawiła w swoim wystąpieniu krótką analizę stanu kurateli sądowej w Polsce, zwracając uwagę na podstawowe trudności środowiska, przede wszystkim stale zwiększającą się ilość wykonywanych środków probacji przez kuratorów dla osób dorosłych. Pani Sędzia potwierdziła, że wykonywana przez kuratorów praca w środowiskach patologicznych i przestępczych znajduje duże uznanie, a potrzeby zmian postulowane przez środowisko kuratorskie są brane pod uwagę. Potwierdzeniem szczególnego zainteresowania pracą kuratorów zawodowych, była przygotowana przy współpracy z prof. T. Szymanowskim ankieta skierowana do wszystkich kuratorów dla dorosłych w kraju. Sędzia Wieczorek potwierdziła, że działalność probacyjna stanowi istotny element polityki karnej państwa. Na zakończenie wystąpienia Pani Naczelnik przedstawiła proponowane zmiany w Ustawie o kuratorach sądowych, które stanowić mają wyłącznie element profesjonalizujący kuratelę sądową w Polsce.

Pierwszym z wystąpień reprezentujących gości z zagranicy, było wystąpienie przedstawiciela Wielkiej Brytanii – Okręg Sheffield, p. Davida Thomasa, który przedstawił referat pt. „Zmiany w funkcjonowaniu kurateli sądowej w brytyjskim systemie probacji” – w związku z wejściem w życie nowej Ustawy o służbie kuratorskiej. System kurateli sądowej w Wielkiej Brytanii ulega systematycznym zmianom, u których podstawy tkwi zmiana przyporządkowania systemu probacji, władzom więziennictwa lub sądownictwa. D. Thomas przedstawił genezę zmian zachodzących aktualnie w brytyjskim systemie probacji, główne założenia funkcjonowania kurateli przed 2001 r. Zdaniem autora, zmiany dokonujące się w brytyjskiej probacji, dotyczą przede wszystkim organizacji pracy kurateli, traktowanej jako instytucji. Istotnymi pozostają wymagania stawiane kuratorom, które od lat pozostają niezmienne, ich istotą jest umiejętność pracy w zespole, systematyczne rozszerzanie posiadanej wiedzy z różnych dziedzin m.in. z prawa, pedagogiki, penitencjarystyki i profilaktyki uzależnień. D. Thomas zacytował jednego z kuratorskich liderów Martina Nareya, który stwierdził, że nie można pozwolić sobie na stagnację, gdyż pozostawanie w bezruchu oznacza cofanie się. Ponadto przedstawił cztery główne poziomy oddziaływań resocjalizacyjnych kierowanych do różnych grup podopiecznych. W/w wyróżnił cztery poziomy: karania, pomocy, zmiany i kontroli, akcentując konieczność indywidualnego traktowania przypadku. Przede wszystkim zwrócenia uwagi na charakter popełnionego czynu, a w konsekwencji oceny czy ryzyko popełnienia kolejnego przestępstwa jest wysokie, czy jest wymóg stosowania dozoru i rehabilitacji. Punktem wyjścia w pracy kuratora, staje się określenie głównych trudności i sposobów przeciwdziałania w poszczególnych przypadkach. Zdaniem D. Thomasa zmiany w funkcjonowaniu systemu probacji w Wielkiej Brytanii, wynikają z prób tworzenia służby kuratorskiej, możliwie najlepiej zorganizowanej, instytucjonalnie najlepiej przygotowanej do pracy w środowiskach patologicznych. Amy Poulson z Wielkiej Brytanii, kierownik zespołu kuratorskiego, w referacie zatytułowanym „Zasady funkcjonowania systemu probacji w Wielkiej Brytanii w oparciu o doświadczenia Okręgu Sheffield” przedstawiła praktyczne funkcjonowanie brytyjskiej kurateli. Referentka opisała strukturę zespołu, składającego się z czterech kuratorów zawodowych, dwóch asystentów, dwóch pielęgniarek i lekarza. Charakteryzując zadania zespołu, AmyPoulson zwróciła uwagę na wyjątkowo istotny problem, jakim pozostaje w wysoko rozwiniętej Wielkiej Brytanii, przestępczość będąca konsekwencją uzależnienia od najcięższych narkotyków: kokainy i heroiny. A. Poulson w swoim zespole zajmuje się kontrolą postępowania podopiecznych pod kątem utrzymywania abstynencji i uczestnictwa w terapii. Skład zespołu, w którym wraz z kuratorami współpracuje wykwalifikowany personel medyczny, oferując pomoc nie tylko w przypadku monitorowania utrzymywania abstynencji przez podopiecznych, ale stwarza możliwość diagnozowania szczególnie trudnych przypadków. A.Poulson przedstawiła działalność zespołu jako istotnej części systemu, którego elementami pozostają wyspecjalizowane służby socjalne i ośrodki terapeutyczne. Wystąpienie A. Poulson spotkało się ze szczególnym zainteresowaniem uczestników Kongresu, gdyż rozwój patologii społecznych, będących konsekwencją uzależnienia od narkotyków, jest w Polsce, szczególnie widoczny w dużych aglomeracjach.

Rozpoczynający wystąpienia uczestników kongresu z Niemiec Gerd Robsn w swoim referacie skoncentrował się przede wszystkim na przedstawieniu struktury funkcjonowania kurateli sądowej w Niemczech. G. Robsn scharakteryzował główne zadania kuratorów, zwracając uwagę na relacje kuratorów z wymiarem sprawiedliwości. Jak zauważył referent, istotny wpływ na funkcjonowanie kurateli sądowej w Niemczech miało przeniesienie kurateli ze struktury sądownictwa i związanie systemu probacji z instytucjami pomocowymi. Zmiana spowodowała postrzeganie kurateli, jako wyspecjalizowanej służby socjalnej. G. Rabsn zwrócił uwagę na pozytywne i negatywne konsekwencje nowego przyporządkowania. Suzanne Blumt, psycholog pracujący w zakładzie karnym z młodymi przestępcami, przedstawiła specyfikę realizowania projektów resocjalizacyjnych skierowanych do młodych osadzonych. Ponadto przedstawiła główne założenia programu pracy z przestępcami, którzy nie przekroczyli 25 roku życia. S. Blumt zauważyła, że izolowanie pensjonariuszy w grupach wiekowych stwarza większe możliwości kontroli i oddziaływań wychowawczych. Psycholog zwróciła uwagę na konieczność koordynacji działań podejmowanych przez uczestników procesu readaptacji w zakładzie karnym. S. Blumt postulowała konieczność stosowania możliwie różnorodnych metod oddziaływań terapeutycznych, pomocowych i edukacyjnych, koniecznie jednak ze sobą zsynchronizowanych. Podjęty przez poprzedniczkę wątek praktycznej działalności podejmowanej przez pedagogów, terapeutów i psychologów w zakładzie karnym, kontynuowała Brigitte Writsch, która jest pedagogiem zatrudnionym w zakładzie karnym. Podczas wystąpienia B. Writsch, zwróciła uwagę na kryteria, które stanowią o przydzieleniu osadzonych do odpowiednich grup. Przedstawiła rodzaje oddziaływań terapeutycznych stosowanych w pracy z osadzonymi. Pierwszy dzień kongresu zakończyło krótkie podsumowanie przez Wiceprezesa Stowarzyszenia Irenę Szostak.

Drugi dzień kongresu zainaugurowało wystąpienie Przewodniczącego Wydziału Penitencjarnego Sądu Okręgowego w Poznaniu Piotra Hejduka, który przedstawił postulowane zmiany w polskim prawie karnym. Dr Jan Michalski w wystąpieniu „Współczesna patologia międzynarodowa” skoncentrował się na przedstawieniu najpoważniejszych zagrożeń dla funkcjonowania współczesnego społeczeństwa. Kurator specjalista Ewa Woźna-Płusa w swoim wystąpieniu scharakteryzowała przepisy związane z funkcjonowaniem mediacji w polskim prawie karnym. Drugi dzień kongresu zakończyło Walne Zgromadzenie Członków Stowarzyszenia, którego celem było określenie priorytetowych działań Stowarzyszenia w 2006 roku i udzielenie absolutorium zarządowi za rok 2005.

Podsumowując II Międzynarodowy Kongres Kuratorów Sądowych Prezes Piotr Burczyk podziękował uczestnikom i potwierdził wolę rozszerzania kontaktów międzynarodowych. Z przekazanych informacji wynika, że podjęto kontakty ze środowiskiem kuratorów w Stanach Zjednoczonych (przyp. red. Są one już faktem, o którym przeczytacie w różnych materiałach na naszym serwisie). Reasumując, kolejne spotkanie w Unieściu, potwierdziło ono słuszność integracji środowiska kuratorskiego. Uczestnictwo gości z innych krajów stwarza możliwość wymiany doświadczeń, a wyjazdy szkoleniowe, będące konsekwencją kontaktów, stwarzają możliwość zapoznania się z pracą kuratorów sądowych w innych krajach. Istotnym wydaje się również postulat rozszerzenia programu kolejnego Kongresu o przedstawicieli ośrodków akademickich, który w znacznym stopniu przyczyni się do dalszej wymiany doświadczeń i wiedzy.